Infolinia: +48 91 46 61 857

Stanisław Kasznica

cze 9, 2016

Stanisław Kasznica

Stanisław Kasznica

Stanisław Kasznica (1908–1948), pseudonimy „Maszkowski”, „Przepona”, „Wąsal”, „Wąsowski”, „Stanisław”, „Stanisław Piotrowski”, porucznik Wojska Polskiego, podpułkownik i komendant Narodowych Sił Zbrojnych, kawaler orderu Virtuti Militari V klasy i Krzyża Walecznych (dwukrotnie).

Ur. 25 lipca 1908 r. we Lwowie, syn Stanisława, profesora na Uniwersytecie Poznańskim. Absolwent Gimnazjum im. Marcinkowskiego w Poznaniu (1926). Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Poznańskim (w 1933 r. uzyskał tytuł magistra) i zdał egzamin adwokacki. Działacz „Bratniej Pomocy” studentów UP, uczestnik Korporacji Akademickiej „Helionia”. Od 1934 r. działacz Obozu Narodowo-Radykalnego, członek Organizacji Polskiej – tajnej struktury kierowniczej ONR. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, służbę wojskową odbył w 7 Wielkopolskim dywizjonie artylerii konnej (awansowany do stopnia porucznika rezerwy).

Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 r. jako oficer zwiadu, następnie dowódca baterii 7 dak w zgrupowaniu Armii Pomorze pod dowództwem gen. Tadeusza Kutrzeby. Konspiracyjną działalność niepodległościową rozpoczął w szeregach Grupy „Szańca”, wywodzącej się z przedwojennego ONR – „ABC”. Członek powołanego na przełomie lat 1939-1940 Komisariatu Cywilnego, kadrowej organizacji obozu narodowego, której celem było przygotowanie administracji na wyzwolonych spod okupacji terenach Polski. Po utworzeniu NSZ pełnił funkcję szefa Administracji Ogólnej w strukturach Służby Cywilnej Narodu. Od jesieni 1943 r. członek Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej. Od lipca 1944 r. pełnił funkcję zastępcy szefa I oddziału (organizacyjnego) KG NSZ-OP (tj. części NSZ pozostającej poza scaleniem z AK). Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim, opuścił stolicę po kapitulacji wraz z ludnością cywilną. Od września 1944 r. do stycznia 1945 r. komendant Okręgu NSZ Częstochowa, następnie, od stycznia do sierpnia 1945 r., komendant Inspektoratu „Zachód” NSZ-OP (w skład którego wchodził m.in. Okręg NSZ Poznań). Od czerwca 1945 r. szef wywiadu OP, a od sierpnia 1945 r. p.o. komendanta głównego NSZ-OP. Na przełomie 1945 i 1946 r. wraz z grupą kadry NSZ-OP wszedł do NZW. 15 lutego 1947 r. aresztowany w Zakopanem przez funkcjonariuszy Departamentu III MBP. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 2 marca 1948 r. skazany na karę śmierci. Zamordowany 12 maja 1948 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Szczątki Stanisława Kasznicy odnaleziono latem 2012 r. w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Opracowała Milena Bykowska we współpracy z dr. Tomaszem Łabuszewskim i dr. hab. Krzysztofem Szwagrzykiem