Infolinia: +48 91 46 61 857

Antoni Olechnowicz

cze 9, 2016

Antoni Olechnowicz

Antoni Olechnowicz

Antoni Olechnowicz „Pohorecki” (1905-1951), kapitan Wojska Polskiego, Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, podpułkownik Armii Krajowej, ostatni komendant Wileńskiego Okręgu Armii Krajowej i Ośrodka Mobilizacyjnego Wileńskiego Okręgu Amii Krajowej.

Od najmłodszych lat związany z Wileńszczyzną. W 1930 r. ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komarowie-Ostrowi Mazowieckiej w stopniu podporucznika, następnie rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej. We wrześniu 1939 r. brał udział w wojnie obronnej Polski w stopniu kapitana jako kwatermistrz 33. Dywizji Piechoty, po czym dostał się do niewoli sowieckiej, z której wkrótce uciekł. Po powrocie w rodzinne strony wstąpił do SZP/ZWZ jako szef Wydziału Wojskowego. Do zakończenia II wojny światowej w konspiracyjnych strukturach pełnił funkcję komendanta Garnizonu miasta Wilna i inspektora Wileńskiego Okręgu AK. Jako dowódca 1. Zgrupowania AK brał udział w wyzwalaniu Wilna. Nieufny wobec ACz uniknął aresztowania, by jako szef wywiadu, zastępca komendanta, a ostatecznie komendant odtworzyć konspiracyjne struktury Wileńskiego Okręgu AK. W 1945 r. ewakuował się wraz z żołnierzami do Polski. Sceptyczny wobec istniejących struktur Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w sierpniu 1945 r. nawiązał kontakt ze sztabem Naczelnego Wodza, następnie podporządkował podległych mu żołnierzy mjr. Zygmuntowi Szendzielarzowi „Łupaszce”. Wkrótce rozpoczął organizowanie OMWO AK – elitarnej siatki wywiadowczej podporządkowanej rządowi RP w Londynie. Aresztowany 26 czerwca 1948 r. w wyniku operacji funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji o krypt. „Akcja X” mającej na celu likwidację żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego z Wileńszczyzny. Decyzją Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 2 listopada 1949 r. skazany na karę śmierci. Stracony 8 lutego 1951 r. w więzieniu przy ul. Rakowickiej w Warszawie.

Szczątki mjr. Antoniego Olechnowicza odnaleziono wiosną 2013 r. na kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Opracowała Milena Bykowska na podstawie:

  • T. Swat, „… Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944-1956. Mazowsze, Warszawa 2003.
  • Jerzy Poksiński, Victis honos. Spisek w wojsku, Warszawa 1994.
  • P. Niwiński, Garnizon konspiracyjnego miasta Wilna, Toruń 2000.
  • P. Niwiński, Okręg Wileński AK w latach 1944-1948, Warszawa 1999.